🏤 دانشگاه امام صادق(ع)
🎓 پژوهشگر حوزه بازاریابی سیاسی انتخابات و دولت
مقدمه
دوره ۴۳ساله پس از انقلاب اسلامی، صحنه آزمون و امتحان آحاد مردم و به خصوص خواص بوده است. وابستگی‌های حزبی، گروهی، شخصی و … باعث سقوط برخی از افراد شده است و برزگ‌اندیشی، ایثارگری و تقدم مصالح امت اسلامی باعث اوج گیری و صعود عده‌ای دیگر گردیده است. در بین شخصیت‌های انقلابی و رهبران انقلاب خمینی کبیر(ره)، آیت‌الله محمدرضا مهدوی‌کنی (ره) یکی از آن افرادی است که به گفته دوست و دشمن به خوبی از این امتحانات سربلند بیرون آمدند و غبار وابستگی‌های جناحی بر تعاملات و اخلاق و سلوک سیاسی‌شان سایه نیافکند و تا آخرین لحظات عمر مبارکشان از شعار اتحاد، همدلی و برادری و اخوت دست برنداشتند. سیره و سلوکی که در این زمانه بیش از پیش بدان محتاج هستیم و چند انتخابات اخیر نشان داد که نبود و خلاء چنین روحیه‌ای چقدر می‌تواند عرصه سیاست‌ورزی را نازل و تا حدی خشن نماید. در این مطلب برآنیم تا به سیره تشکیلاتی آیت‌الله مهدوی‌کنی (ره) بپردازیم تا ضمن پاسداشت تلاش‌های ایشان، برخی افراد تأثیرگذار در احزاب و گروه‌های سیاسی را به رعایت و توجه بیشتر نسبت به این منش سیاسی دعوت نماییم.
۱-شخصیتی اجتماعی‌شده
از جمله ویژگی‌های حیات اجتماعی و سیاسی آیت‌الله مهدوی‌کنی(ره) مردم‌داری، نزدیکی به آحاد جامعه و احساس همدلی با ایشان بود. این نزدیکی و در میان مردم بودن در طی زندگی پربرکت ایشان تا حد زیادی حفظ شد. مسئولیت امامت جماعت فعال در مسجد جلیلی از قبل از انقلاب، حضور در امور مساجد، در سنگر جمعه، در محافل خیریه، دانشگاه، حوزه، هیئت و … از جمله مسئولیت‌های ایشان بود که با چاشنی اجتماعی بودن خودشان جان می‌گرفت. یکی از معظلاتی که اکنون گریبان بدنه احزاب و سران تشکل‌های سیاسی را گرفته است، فاصله‌گذاری هوشمند با عموم مردم و عدم توجه به مشکلات عمومی است. دغدغه‌مندی و پیگیری مشکلات مردم به خودی خود باعث می‌شود، شخصیت‌های سیاسی از کف جامعه جدا نشوند و همواره در میان ایشان به سر ببرند. البته شخصیت اجتماعی‌شده نیز به این معنا نباید تعبیر شود که از دست فروش خیابان جنسی خریداری شود یا با فالوده فروش سر کوچه عکس بیاندازیم بلکه به معنای آشنایی با درد مردم و همدلی و همراهی برای کاهش آلام آن‌ها است موضوعی که به درستی از سوی نوسیاست‌ورزان کنونی فهم نمی‌شود و در بزنگاه‌ها موجب دلزدگی اجتماعی می‌گردد.
۲-نگاه باز و موسّع
با نگاهی به سیره مدیریتی و تشکیلاتی آیت‌الله مهدوی (ره) متوجه نگاه بلندنظرانه ایشان به افراد، سلیقه‌ها، رقبا و جریان‌های سیاسی می‌شویم. موضوعی که باعث می‌شد در سنگر دانشگاه از اساتید بنام و در عین حال دگر اندیش استفاده نمایند و در ساحت رقابت‌های انتخاباتی، از هیچ کوششی برای جذب و جلب همراهی و اتحاد رفقای دیروز و رقبای امروزشان دریغ نورزند. نامه‌ها و پیام‌های متعدد ایشان به سران مجمع روحانیون مبارز و سخنان علنی و غیرعلنی ایشان در دعوت جریان‌ها برای شکل‌دهی به اتحاد و ائتلاف‌ها از این سیاستمدار انقلابی، چهره‌ای تراز در این خصوص به نمایش می‌گذاشت. با نگاهی به سیاست و سیاست‌ورزان امروزی شاهد نگاه‌های غالبا مضیق و تنگ‌نظرانه و کوته‌بینانه هستیم که متاسفانه از هیچ کوششی برای به خاک مالاندن شانه رقبایشان (که در بسیاری موارد قرابت‌های بسیاری نیز با هم دارند) دریغ نمی‌ورزند. برای مثال می‌توان به اختلافات درونی اصولگرایان در انتخابات مجلس ۹۸ و اختلافاتی که در جریان اصلاحات در انتخابات ۱۴۰۰ بروز کرد؛ اشاره نمود.
۳-نگرش دینی به سیاست
از جمله نقاط تمایز آیت‌الله مهدوی‌کنی(ره) نسبت به سیاست‌ورزان و هم‌قطارانش در دوره حیات و زمان کنونی، کاربست نگاه دینی به عرصه سیاست بوده است. حفظ اصول در عین استفاده از نیروهای جدید، سیاست‌ورزی حجت‌مدار، بی‌توجهی به زخارف دنیوی و اصل پیروزی به هر طریق، کوتاه نیامدن از ارزش‌های دینی از جمله مختصات شخصیت آیت‌الله کنی(ره) بوده است. مکرر در زبان و بیان ایشان آمده است که انسان نباید به واسطه خوشایند دیگران از حق و حقیقت و ارزش‌ها چشم بپوشد. متأسفانه با نگاهی به رشد بازاریابی سیاسی غربی و دلالت‌های آن در رقابت‌های جناحی و جریانی، شاهد رشد آثار آن در شخصیت‌های سیاسی، مواضع و شعارهایشان هستیم. ابراز نظرات و شعارهای شبهه‌دار ناظر به مباحث فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن هم صرفا برای جلب و جذب آرای بیشتر به صورت مویرگی در جریان اصولگرا و به نحو بارزتری در جریان اصلاحات و سرانشان در حال افزایش است. این موضوع وقتی با بی‌سوادی فقهی و دینی این کنشگران سیاسی جمع می‌شود باعث نگرانی بیشتری در دلسوزان می‌شود.
۴-نگاه بلندمدت به سیاست
از جمله اقدامات آیت‌الله مهدوی‌کنی(ره) به کمک سایر رهبران انقلاب، پایه‌گذاری دانشگاه امام صادق(ع) بود. دانشگاهی که به بیان مکرر ایشان معهد و کانونی برای پرورش نیروی کادر مورد نیاز انقلاب اسلامی می‌باشد و به تربیت نیرو برای نظام اسلامی مبادرت می‌ورزد. پرورش نیروی فکری و کار تربیتی از جمله اقدامات بلندمدتی است که در بسیاری از کنشگران و نخبگان سیاسی فعلی ارزش‌اش به درستی فهم نشده و تلاش خاصی نیز در این جهت صورت نمی‌دهند. نقطه امتیاز ایشان و مقدم بر ایجاد یک دانشگاه علوم انسانی، نگاه بلندمدت ایشان در عرصه سیاسی است. حال آنکه به بیان بسیاری از جامعه‌شناسان از جمله مشکلات جوامع در حال توسعه، کوتاه‌مدت بودگی است. نبود چنین نگاهی در بین کنشگران فعلیِ عالَم سیاست، باعث شده رویدادهای مهمی چون انتخابات نیز به مثابه یک پروژه رسانه‌ای و نهایتا ۶ ماهه تعریف شود و کشور از این جهت آسیب‌های جدی ناملموسی را متحمل گردد.
۵-مدیریت تعاملی
از اختصاصات زندگی جمعی و به طریق اولی کار تشکیلاتی، اصل تعامل و مدریت ارتباطی است. آیت‌الله مهدوی‌کنی(ره) از اینکه خود را به کسی یا جریانی تحمیل نمایند و سعی کنند با لابی‌های پشت پرده، مدیریت یا ریاست خود را دوام بخشند، به راستی بری بودند. برای مثال در اختلاف نظری که بین ایشان و تعدادی از اعضای جامعه روحانیت مبارز بر سرِ حزب شدن جامعه روحانیت به وجود آمد، ایشان به راحتی از جامعه کناره گیری کردند و بعد نیز با اصرار خود اعضاء به دبیری جامعه بازگشتند. آفتی که در دوره‌های اخیر شاهد آن هستیم و برخی از بزرگان دو جریان اصلاحات و اصولگرا به راحتی از کنار آن می‌گذرند یا کمتر بها می‌دهند، برقراری روحیه ریاست طلبی از سوی برخی به خصوص جوانان نورسته است. آیت الله مهدوی سعی می‌کردند مبتنی بر اجماع و اقناع داخلی و برپایه حجت شرعی افراد تشکیلات را قانع نمایند و در این راه هزینه‌های زیادی به خصوص در مواجهه با جریانات رادیکال دادند.
جمع‌بندی
بنظر می‌رسد اکنون و در آستانه چهل و چهارمین سالروز انقلاب اسلامی، کشور و به خصوص تشکل‌های سیاسی بیش از پیش به الگوهایی چون ایت‌الله مهدوی‌کنی (ره) نیازمند است. افرادی که با دیدی باز، نگاهی بلندمدت، مبتنی بر ایمان و علم دین و با استفاده از ارتباطات سالم به کنشگری در عرصه سیاسی و حزبی کشور بپردازند.
گروه‌های مختلف و استخوان‌داری چون جمعیت ایثارگران، جمعیت رهپویان، کارگزاران سازندگی، جبهه اصلاحات و سرانشان بایستی با عبرت از کرده ها و ناکردهای خویش، به سیره تشکیلاتی آیت الله مهدوی(ره) رجوع کنند و با جدیت این مسیر را دنبال نمایند.
