شماره پنجم نشریه بازاریابی سیاسی منتشر شد. در این شماره علاوه بر موضوعات مختلف بازاریابی سیاسی به پرونده ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی پرداخته شده است.
نشریه علمی-تخصصی بازاریابی سیاسی- شماره پنجم، بهار و تابستان ۱۳۹۸
در چهار شماره‌ی گذشته بازاریابی سیاسی تاکنون، به‌تناوب به موضوع «بازاریابی سیاسی انتخابات» پرداخته‌ایم و ضمن آن مباحثی چون مبانی و ارزش‌های مؤثر در ورود کاندیداها، طراحی کمپین‌های بازاریابی، تشریح فضای محیطی و رسانه‌ای انتخابات و تحلیل وضعیت رقابت کاندیداها را طرح کرده و در معرض نقد و نظر شما خوانندگان محترم قرار داده‌ایم. امسال هم بعد از گذشت دو سال از انتخابات ریاست جمهوری، رویداد انتخابات مجلس شورای اسلامی را پیشِ رو داریم که از جهات مختلفی حائز اهمیت ویژه‌ای است. لذا برآنیم به استقبال این رویداد برویم و پرونده ویژه این شماره از بازاریابی سیاسی را به انتخابات مجلس شورای اسلامی اختصاص دهیم و آن را از منظر بازاریابی سیاسی بکاویم. البته به این واقعیت معترفیم که نه دانش بازاریابی سیاسی ادّعای پردازش و تحلیل همه‌ی ابعاد پدیده‌ها را دارد و نه بضاعت و توان علمی ما امکان پرداختن به زوایا و ابعاد مختلف بازاریابی سیاسی انتخابات مجلس شورای اسلامی را می‌دهد. با این وجود، همّت همکارانم در هیأت تحریریه نشریه و دیگر همراهان علمی ما در مرکز رشد دانشگاه، مقالات و یادداشت‌های علمی زیر بوده که به محضرتان عرضه می‌کنیم:
- «ده مجلس، ده تصویر» مقاله‌ای است از دکتر مصباح‌الهدی باقری کنی که تلاش کرده تا مجلس طراز انقلاب اسلامی و مطلوبِ امام خمینی را که «عصاره فضائل ملت» و «در رأس امور» بود، با واقعیت عملکرد ۱۰ دوره‌ی مجلس شورای اسلامی تطبیق داده و تصویری برجسته از هر دوره‌ی مجلس را شناسایی و روایت کند. گوناگونی و فراز و نشیب این برداشت‌های تصویری به‌خوبی گویای جایگاه تقلیل‌یافته‌ی فعلی مجلس در قیاس با جایگاه مطلوبِ قانون اساسی و موردنظر حضرت امام است و نشان می‌دهد در طول ده دوره عمر مجلس، آن تجلّی، کژتابی‌هایی یافته و کم‌محتوا شدن مجلس در موازنه با سایر قوا کاملاً مشهود است.
- «اِن‌دِخواب یا انتخاب؛ مسئله این است؛ ابعاد بازاریابی سیاسی لایحه‌ی انتخاباتی دولت» مقاله‌ای است از آقای مصطفی آقاجانی که با دیدگاه بازاریابی سیاسی به بررسی لایحه‌ی جامع انتخابات می‌پردازد و تلاش می‌کند به نقاط قوّت این لایحه ازجمله موارد و موضوعات زیر اشاره کند: کارگروه ساماندهی تبلیغات، تخلّف‌های انتخاباتی، شفافیت در منابع مالی انتخابات، و افزایش نقش احزاب.
- «صندوق رأی ایرانی؛ مؤلفه‌های مؤثر بر رفتار انتخاباتی رأی‌دهندگان در ایران» مقاله‌ای است از آقای علی قاسمی، که مجموعه‌ای از پژوهش‌های مرتبط با چگونگی رفتار انتخاباتی ایرانیان را گردآوری و تحلیل کرده و مهم‌ترین مؤلفه‌ها را شناسایی و اولویت‌بندی نموده است. این مقاله به‌خوبی می‌تواند نشان دهد که رفتار مصرف‌کنندگان (رأی‌دهندگان) در بازار انتخابات کشور (از جمله در انتخابات مجلس شورای اسلامی) تابع چه متغیرهایی است. یافته اصلی این مقاله ۱۵ مؤلفه‌ی مؤثر است که در صدر آن‌ها «تبلیغات سیاسی به‌عنوان مؤثرترین مؤلفه» قرار دارد.
- «می‌خواهم به مردمم خدمت کنم؛ همه‌ی آرزوهای یک استاد تمام» گزارش نشست و کارگاه تجربه‌ی دکتر عادل آذر، نماینده مردم دهلران در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی از برنامه‌ریزی مسیر نمایندگی تا مبارزات انتخاباتی و نهایتاً پیروزی وی در انتخابات است که روایتی واقعی و درس‌آموز از طراحی و برنامه‌ریزی یک کمپین با روش علمی و مؤثر در نمایندگی مجلس شورای اسلامی است. این نشست تخصّصی در تیرماه ۱۳۹۷ در هسته بازاریابی سیاسی مرکز رشد برگزار شده است.
- «چهل‌وسه هشتادوسه؛ معرفی کتابِ وکالت ایرانی» خاطرات روزانه‌ی دکتر حسن سبحانی، نماینده مردم دامغان در سه دوره‌ی مجلس شورای اسلامی از ۱۲ سال نمایندگی وی و دیدگاه‌ها، مذاکرات جلسه علنی، اقدامات، مواضع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، اظهارنظرها، مراجعات، ملاقات‌ها، و تحقیقات وی است که مطالعه آن می‌تواند به مخاطبان در شناخت واقعیت‌های نمایندگی مجلس شورای اسلامی، روابط میان نمایندگان و با دولت، جامعه‌ی ایران، و قانونگذاران کمک نماید. دکتر سبحانی در خرداد ماه ۱۳۹۸ طی نشستی تخصّصی در مرکز رشد دانشگاه به ارائه تجربیات خویش نیز پرداخته که گزارش آن انشاالله در شماره‌ی آتی نشریه ارائه خواهد شد.
افزون بر این بخش ویژه که متناسب با سال جاری و رویداد انتخابات مجلس تنظیم شده، مطابق رویه‌ی نشریه تلاش کردیم تا از دیگر حوزه‌‌های بازاریابی سیاسی نیز مقالاتی را ارائه نماییم. از این‌رو در حوزه بازاریابی سیاسی بین‌المللی (IPM) سه مقاله‌ی زیر و یک مطلب ویژه را در این شماره تقدیم می‌کنیم:
- محمدمهدی حسین‌زاده در مقاله‌ی «روایت شرقی از یک رمان غربی؛ تحلیل رقابت انتخابات ۹۲ با عینک نیومن» که حاصل پژوهش وی در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد است تلاش کرده تا رقابت آقایان روحانی و قالیباف را در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۲ برمبنای دو بخش تمرکز و کمپین بازاریابی از مدل بازاریابی سیاسی نیومن (۲۰۱۱) بررسی و تحلیل نماید. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهند «نقد دولت قبلی و نمایش اوضاع اقتصادی»، سرفصل مشترک استراتژی‌های هر دو کاندیدا بوده و در بخش‌بندی مخاطبان، آقای روحانی «ناراضیان از دولت قبلی، معترضان به انتخابات ۸۸ و نخبگان و روشنفکران» را هدف گرفته و تأکید وی در تصویرسازی بر اعتدال‌گرایی، تدبیر، تجربه و وابستگی به هاشمی و خاتمی بوده است. همچنین تمرکز آقای روحانی بر مفهوم کاندیدا، یعنی ترکیبی از تفکّر فروش و محصول بوده است.
- مقاله «داستان برند ملّی ایران؛ داستان‌پردازیِ شهروندان جهانی» تلاش دارد با تحلیل عکس‌های کمپینِ ایران از یک عکّاس روسی-امریکایی و با استفاده از نظریه‌ی رویکرد اجتماعی به برند و به‌کارگیری مفاهیمی چون داستان برند، داستان‌پردازی و داستان‌گویی درباره‌ی برند، به اهمیت این موضوع اشاره نماید که این نوع داستان‌گویی -که ازسوی مشتریان و کاربران یک برند به‌مثابه سفیران برند خلق می‌شود- منجر به افزایش توجه و درگیری ذهنی مشتریان و مخاطبان آن برند و زمینه‌ساز جلب اعتماد بیشتر ازسوی آنان می‌شود که نتیجه‌ی به‌کارگیری برنامه‌ای و هدفمندِ این ابزار، ارتقای وجهه ملّی کشور است.
- مقاله «نگاهی تاریخی به برند ملّی ایران» از وحید تارویردی‌زاده در پی تبیین بخشی از وجهه/تصویر ملّی ایران در دوران پهلوی دوم مبتنی بر بُعد «حاکمیت» از مدل منشور برند ملّی سایمون انهولت است که به‌این منظور ابتدا به معرفی برند ملی و مدل‌های بررسی و تحلیل آن می‌پردازد و با به‌کارگیری مدل یادشده و مرور نمونه‌ّهایی از پوشش رسانه‌ای فعالیت‌های غیراخلاقی و فسادآمیز سران رژیم پهلوی در مطبوعات خارجی، نهایتاً ضعف وجهه ملی ایران در بُعد حاکمیت را نشان می‌دهد.
- در انتها نیز در صفحه «بازاریابی سیاسی ما» که به‌منظور تبیین رویکرد ایرانی اسلامی به بازاریابی سیاسی درج می‌شود بخشی از گزارش سفر و سخنرانی رئیس‌جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل با عنوان «چهره‌ی منوّر جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی عزیز ما» ارائه شده که به‌خوبی گویای اهمیت و نقش ماهیّت انقلاب اسلامی در ایجاد و ارتقای وجهه‌ی ملّی ما در فضای جهانی و اهمیت عرضه‌ی ارزش‌های فراگیر و جهان‌شمول انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی و مراقبت از آن است.
در حوزه‌ی مفهومی بازاریابی سیاسی نیز ۲ مقاله زیر ارائه شده که تلاش دارند ابعادی از به‌کارگیری دانش بازاریابی سیاسی را برای تحلیل سیره نبوی و نیز در تعامل با مفاهیم مدرن سیاست نظیر دموکراسی نشان دهند:
- «به سمت قبله؛ روایتی از بازاریابی سیاسی اسلام در سیره نبوی» مقاله‌ای است از علیرضا مهدویان که تلاش دارد مختصری از مباحث تاریخی سیره پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله را از منظر بازاریابی سیاسی مورد تحلیل قرار دهد و سیره‌ی سیاسی آن حضرت را منطبق بر برخی مفاهیم پایه‌ای بازاریابی سیاسی بازخوانی نماید.
- در مقاله‌ی «فرش قرمز برای دموکراسی» حسن وکیل‌زاده، حضور فعال بازاریابی سیاسی در عرصه سیاست را نماد عصر جدید دموکراسی معرفی کرده و بر این ادعاست که دموکراسی -که قرار است در عصر تصاویر حقیقی یا ساختگی بازاریابی سیاسی قدم بردارد- نیازمند بررسی و بازتعریف مجدد است چرا که خروجی دموکراسی نوین امروز محصول قواعد حاکم بر بازار سیاست توسط رویکردها و ابزارهای بازاریابی سیاسی است که این ابزار می‌تواند به حال دموکراسی سودمند باشد و یا یک تهدید به‌شمار آید.
این شماره از نشریه، دومین تلاش ما برای تغییر رویکرد از درج مقالات بلند علمی به ترکیبی از مقالات و نوشته‌های علمی کوتاه و ایده‌مند است تا هم ما فرصت تنوع‌بخشی به مطالب و موضوعات مختلف از دیدگاه بازاریابی سیاسی را بیابیم و هم شما خوانندگان گرامی «دو کلمه حرف حسابِ» قلّ و دلّ را بخوانید. مطابق روش نشریه در شماره‌های گذشته کوشیده‌ایم در حدّ توان و بضاعت‌مان مطالب و نوشته‌هایی در سطح انتظار و شأن شما خواننده‌ی گرامی به محضرتان تقدیم نماییم؛ تا چه قبول افتد و چه در نظر آید …
خوشحال می‌شویم اگر بازهم همراهی شما را در مطالعه‌ی مقالات این شماره و معرفی آن به دیگران ببینیم و از نظرات و دیدگاه‌های شما مطلع شویم. بازاریابی سیاسی از اینکه مورد توجه شما فرهیخته گرامی قرار گیرد به خود می‌بالد.
سردبیر – تابستان ۱۳۹۸
