هسته‌ی بازاریابی سیاسی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در سی و نهمین نشست تخصصی خود، میزبان حسن سبحانی، نماینده‌ی ادوار مجلس شورای اسلامی بود. سبحانی ابتدا با نگاهی آسیب‌شناسانه به ده دوره‌ی مجلس شورای اسلامی، صحبت‌های خود را آغاز کرد و سه مسئله‌ی ساختار کلی، کارکردها و نحوه‌ی اداره‌ی مجلس و عدم توازن خدمات به مناطق مختلف با رشد فرهنگ سیاسی را از اهم عوامل تأثیرگذار در شرایط کنونی ارزیابی نمود.
نماینده‌ی اسبق شهرستان دامغان در مجلس شورای اسلامی، شرایط و ساختار کنونی انتخاب شدن افراد برای کرسی‌های مجلس را بیش از مردم به نحوه‌ی عمل مسئولان مرتبط دانست. سبحانی در توضیح این موضوع افزود: مردم این چنین که ما خواستیم یا گفتیم یا نتیجه‌ی کار و عملکرد ما بوده، عمل می‌کنند؛ به عبارتی بایستی این موضوع را در سیاست‌های جمهوری اسلامی رهگیری نمود. من داوطلبان و مردم را عوامل درجه‌ی دو برای این وضعیت (انتخابات) می‌دانم که البته در طی زمان این این وضعیت تشدید شده است. بدون فهم مسائل منجر به این وضعیت، دخالت‌ها در اختیارات و کارکردهای مجلس، نمی‌توان وضع موجود را فهم کرد.
سبحانی در تببین مسئله‌ی دوم افزود: دسته‌ی دیگری از مسائل هم به کارکرد و اداره‌ی مجلس بعد از تشکیل آن برمی‌گردد؛ که آن نیز تا حد زیادی در رویکرد افراد برای داوطلب نمایندگی مجلس شدن موثر بوده است. خیلی از افراد که می‌توانند نمایندگان خوبی بشوند به واسطه‌ی این کارکردها و تلقی‌ها تصمیم می‌گیرند دیگر وارد نشوند چرا که می‌بینند نمی‌توانند به آن سوگند عمل نمایند؛ البته از سویی دیگر افراد زیادی با هزینه‌های بیشتری وارد میشوند!
نماینده‌ی اسبق دامغان در مجلس، در توضیح بحث رشد فرهنگ سیاسی بر این اعتقاد است که به رغم انجام خدمات متعدد و قابل اعتناء در مناطق مختلف و محرومیت‌زدایی، توجه چندانی به موضوع فرهنگ سیاسی نشده است و نحوه‌ی انتخاب‌ها همچنان در این مناطق، محلی‌زده است. سبحانی بیان داشت: در جمهوری اسلامی فراهم آوردن امکانات تحت عنوان محرومیت زدایی از مردم نواحی مختلف، بسیار زیاد و البته غیرمتعادل انجام شده است. اما این مقوله لزوماً به رشد سیاسی مردم نیانجامیده است؛ البته اگر رشد سیاسی را به تعداد دفعات شرکت در انتخابات تقلیل ندهیم. مردمی که در روستاها و شهرهای ایران از اینترنت گسترده استفاده می‌کنند و ارتباطات وسیعی از طریق شبکه‌های اجتماعی و …دارند، همین افراد که از این امکانات برخوردارند، در انتخابات مجلس به نوعی در دوره‌ی محلی‌زدگی و شهرزدگی، ناسیونالیسم خیلی محدود قرار دارند؛ طوری که انسان گاهی باور نمی‌کند این فرد در عین آن دسترسی‌ها به چه میزان بومی‌گرایی و محلی‌گرایی در خود دارد. البته این موضوع باعث هزینه‌ها و دعوا و مرافعه بین نقاط مختلف استان‌ها گشته است و این موضوع اتفاقاً عامل بقای یک عده‌ای در کسوت نمایندگی نیز شده‌است. سبحانی تأکید کرد البته نباید محرومیت‌هایی که موجب این موضوع شده است را نیز مهمل دانست و نادیده گرفت. سبحانی در تبیین این مسئله افزود، در مملکتی که احزاب در آن عملاً هیچ‌کاره‌اند، یک مجلسی که اولین شرطش این است که برای کارکرد آمده است، مجموعه‌ای از افراد وگرا را در جستجوی اهداف منطقه‌ای می‌بینید که اگر این چنین عمل نکنند، دیگر انتخاب نمی‌شوند!
وی ضمن بیان نقصان عدم وجود احزاب واقعی در کشور، در ادامه‌ی مباحثش، دشواری‌های این خلاء و زحمات حفظ موضع مستقل در شرایط کنونی مجلس را یادآور شد و به بیان خاطراتی از عملکرد خود در قبال این موضوع پرداخت. وی ضمن رد نیاز به الگویی متفاوت از الگوهای حزبی مرسوم برای کشور، به این نکته تأکید کرد که بایستی توسعه‌یافتگی حاصل شود؛ البته این یک امر بطئی و کند است. در عین حال سبحانی به ضرورت توجه به شرایط و اقتضائات ایران برای میزان استفاده و کاربست تحزب نیز اشاره کرد. وی همچنین تأکید کرد: حزب و خیلی از نهادهای دیگر مانند روزنامه‌ها و نشریات که می‌توانند کارکرد حزبی داشته باشند، باید در مراحل تکامل توسعه‌یافتگی جامعه به طور طبیعی به وجود بیایند نه اینکه ما آن‌ها را پیش‌رس یا پس‌رس بکنیم و به وجودشان بیاوریم. یک دلیل عمده‌ای که احزاب نمی‌توانند کار کنند این است که به اقتضای نیاز جامعه به وجود نیامدند و کارکرد ندارند.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران با ارائه‌ی آمارهایی از دوره‌های مختلف انتخابات در ایران، به ضرورت توجه به وقوع تغییرات و تفاوت‌ها در جامعه‌ی ایرانی و نوع انتظارات و تغییرات رأی‌دهندگان تأکید کرد و نحوه‌ی آرایش آن‌ها را در اتخاذ رویکردهای انتخاباتی بسیار مهم عنوان کرد. وی در این خصوص خاطرنشان کرد: قاعدتاً برای این چهل سالِ جمهوری اسلامی، باید دوره‌هایی را تعریف کنیم و برای هر دوره یک مختصاتی را درنظر بگیریم که این مختصات با یکدیگر از دوره‌ای تا دوره‌ای دیگر تفاوت دارد؛ به عبارتی چگونگی و کیفیت‌های تشکیل مجلس در چهل سال را نمی‌توان به صورت یکپارچه در یک فصل مورد مطالعه قرار داد. مثلاً بر اساس سرشماری سال ۹۵، حدود ۶۸ درصد مردم ایران، تا ۳۹ ساله هستند و این معنایش این است که همه‌ی این افراد بعد از انقلاب متولد شدند و سال ۵۷ هم ۱۰میلیون و سیصد هزار نفر از جمعیت ایران تا ۹ ساله بودند، بنابراین بر اساس آن سرشماری ۸۲درصد مردم ایران اصلاً در فضای انقلاب یا نبودند و یا آن موقعی که بودند؛ نمی‌توانستند درکی از آنچه گذشته، داشته باشند. بنابراین بخش عمده‌ای از رأی‌دهندگان این دهه، این افراد هستند که پشتوانه‌ی عمر و زندگی‌شان به این صورت است و این متفاوت است با رأی‌دهندگانی که در دهه‌ی شصت و بعد از آنکه جمهوری اسلامی تأسیس شد، رأی دادند. از سویی تمام تحولات سیاسی اقتصادی که در جمهوری اسلامی اتفاق افتاده، بر مردم به صورت نسلی تأثیر گذاشته است؛ لذا به نظرم می‌آید که یک کار عمده این است که در ذهن رأی‌دهنده‌ی دهه‌ی شصت نشستن، متفاوت است با حالتی که شما با یک رأی‌دهنده‌ی دهه‌ی هفتاد یا هشتاد مواجه می‌شوید؛ چرا که این فرد دیگری است با رویکردی متفاوت و توقعات خاص. از این رو نمی‌توان قضیه را یکپارچه مطالعه کرد.
در بخش دوم جلسه نیز به تجربه‌ی سبحانی در انتخابات پرداخته شد. او ضمن توضیح کوتاهی در خصوص زندگی شخصی و سیاسی و سوابقش در کمیتهی انقلاب اسلامی، شورای شهر و کاندیداتوری در انتخابات‌های مختلف به سؤالات حاضرین در جلسه پیرامون مواردی چون؛ هزینه‌های تبلیغاتی، شعارها و پیام‌های کمپین، بازاریابی پس از انتخابات، رقبای انتخاباتی و … پاسخ داد.
سبحانی در پاسخ به سؤالی در مورد هزینه‌های تبلیغاتی خود، با اشاره به خاطراتی از امتناع شخصی و ستاد انتخاباتی‌اش در گرفتن کمک مالی از افراد و حتی مردم عادی، میزان کل هزینه‌های انتخاباتی خود را این گونه توضیح داد: در دوره چهارم من هشت تا نه هزار رأی آوردم که خیلی خوب به نظر می‌آمد که در دوره پنجم ثمر داد. برای تبلیغات تنها ابزار ما صحبت کردن بود و یک برگه‌های کوچک تبلیغاتی که استفاده می‌کردیم چرا که نه پولش بود و نه قائل به این موارد بودیم. در مجلس پنجم من نهصد هزار تومان خرج کردم که البته آن زمان مبلغ خوبی بود ولی آن را از راه انتشار کتاب و ترجمه و حقوق تدریس تأمین نمودم. در دوره‌های ششم، هفتم و هشتم که در مجلس هشتم رأی نیاوردم مبلغی بین سه میلیون و ششصد هزار تومان تا چهار میلیون و دویست هزار تومان خرج کردم و قطعاً عدد نهایی هزینه‌ی تبلیغاتی از چهار میلیون و دویست هزار تومان فراتر نرفته است. در هزینه‌ها به رغم مراجعه‌ی حضوری افراد، از دیگران مبلغی دریافت نکردیم. وی در قسمتی دیگر از صحبت‌هایش در خصوص چرایی ممانعت ستادش از أخذ هزینه‌های تبلیغاتی از مردم این چنین توضیح داد: یک اکثریتی از مردم مشکلات عجیبی دارند و مسائل اقتصادی و بیکاری، یک اقلیت خیلی‌کمی هم هستند، یک بعضاً مذهبی‌های طاغوتی و پول‌جمع‌کنی درست شدند که بلدند چطور امکانات را فراهم کنند و آدم را جز برای دوشیدن و برای خودشان کار کردن نمی‌خواهند. دسته‌ی اول واقعاً متوقع‌اند که باید برایشان کاری بکنید، دسته‌ی دوم کسانی هستند که نیازهای آنگونه ندارند، اما چیزهایی می‌خواهند که خیلی برایشان معنادار است. مثلاً در انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری که من ثبت‌نام کرده‌بودم، یک نفر از جایی گفته بود که من حاضرم ده میلیارد تومان خرج کنم، شما امتیاز یک بانک خصوصی را به من بدهید. البته او خیلی خوب می‌فهمید که چه می‌گوید،یک عده برخوردار هم هستند که خواسته‌هایشان حد و مرز و اخلاق نمی‌شناسد. لذا عقلایی نیست که روی دریافت کمک مالی از مردم حساب کرد.
وی ضمن بیان حملات و تخریب‌ها از سوی رقبای انتخاباتی‌اش، نحوه‌ی عملکرد خود در دوره‌ی نمایندگی‌اش را پادزهری برای این تخریب‌ها عنوان کرد به نوعی که دست رقبا در این باب بسیار خالی بود. وی در توصیف تصویر خود که به عنوان نماینده‌ای با دغدغه‌های ملی شناخته می‌شود، به بیان اقداماتی برای کمک به حل مشکلات محلی حوزه‌ی انتخابیه چون بازدیدهای متعدد از روستاها و مناطق مختلف شهرستان دامغان، گزارش سه ماهه به مردم(به طوری که در مدت نمایندگی ۴۸ بار به مردم گزارش داده است)، پیگیری مشکلات مردم با تخصیص ملاقات عمومی به عامه مردم، کمک به عمران و آبادانی و… اشاره کرد.
این کاندیدای ریاست‌جمهوری دوره‌ی یازدهم، هدف از حضور متناوب خود در انتخابات مجلس شورای اسلامی از دوره‌ی اول تا دوره‌ی هشتم را اهمیت اساسی این نهاد و انگیزه‌های دینی و انقلابی خویش بیان کرد و یکی از دلایل مستقل شناخته شدن خود را نیز عدم قرار گرفتن در ائتلاف‌ها به علت رعایت جانب حق و انجام وظیفه‌ی شخصی خود بیان داشت.
در پایان نشست، سبحانی به کتاب خاطرات دوران نمایندگی خود یعنی “وکالت ایرانی” که در دوازده جلد منتشر شده است؛ اشاره نمود و این کتاب را دارای مطالبی خواندنی برای افرادی که علاقمند به شناخت پارلمان و دشواری‌های صحنه‌ی نمایندگی مجلس شورای اسلامی هستند، معرفی کرد.
